Người dưới 16 tuổi là một trong những đối tượng đặc biệt được pháp luật hình sự bảo vệ. Hiếp dâm người dưới 16 tuổi là một trong những tội danh được quy định trong Bộ luật Hình sự 2015 (BLHS). Theo đó thì hiếp dâm người dưới 16 tuổi là dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi trái với ý muốn của họ hoặc giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 13 tuổi. Đây là một tội danh thuộc nhóm các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người được quy định tại Chương XIV của BLHS 2015. Bài viết sau đây của Công ty Luật Kỷ Nguyễn và Cộng sự sẽ giải đáp một số vấn đề xoay quanh độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Cơ sở pháp lý:
– Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017;
– Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP hướng dẫn các tội về hiếp dâm, cưỡng dâm, dâm ô, giao cấu.
- Các yêu tố cấu thành tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi
* Chủ thể: Chủ thể của tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi là bất kỳ người nào từ đủ 14 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự.
* Khách thể: Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi là xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người.
* Mặt khách quan:
+ Về hành vi: Dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi trái với ý muốn của họ; Giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 13 tuổi.
Để xác định tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi thì người phạm tội phải có hành vi giao cấu hoặc các hành vi quan hệ tình dục khác. Theo định nghĩa tại Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng quy định về các tội xâm hại tình dục trong Bộ luật Hình sự, thì:
– Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân là việc người phạm tội lợi dụng tình trạng người bị hại lâm vào một trong những hoàn cảnh sau đây để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác: Người bị hại không thể chống cự được (ví dụ: người bị hại bị tai nạn, bị ngất, bị trói, bị khuyết tật… dẫn đến không thể chống cự được); Người bị hại bị hạn chế hoặc bị mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi (ví dụ: người bị hại bị say rượu, bia, thuốc ngủ, thuốc gây mê, ma túy, thuốc an thần, thuốc kích thích, các chất kích thích khác, bị bệnh tâm thần hoặc bị bệnh khác… dẫn đến hạn chế hoặc mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi).
– Thủ đoạn khác bao gồm các thủ đoạn như đầu độc nạn nhân; cho nạn nhân uống thuốc ngủ, thuốc gây mê, uống rượu, bia hoặc các chất kích thích mạnh khác làm nạn nhân lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác; hứa hẹn cho tốt nghiệp, cho đi học, đi thi đấu, đi biểu diễn ở nước ngoài để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác.
– Giao cấu là hành vi xâm nhập của bộ phận sinh dục nam vào bộ phận sinh dục nữ, với bất kỳ mức độ xâm nhập nào. Giao cấu với người dưới 10 tuổi được xác định là đã thực hiện không phụ thuộc vào việc đã xâm nhập hay chưa xâm nhập.
– Hành vi quan hệ tình dục khác là hành vi của những người cùng giới tính hay khác giới tính, bao gồm đưa bộ phận sinh dục nam xâm nhập vào miệng, hậu môn của người khác; dùng ngón tay, ngón chân, lưỡi…, dụng cụ tình dục xâm nhập vào bộ phận sinh dục nữ, hậu môn của người khác.
– Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân là lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân là việc người phạm tội lợi dụng tình trạng người bị hại bị tai nạn, bị ngất, bị trói, bị khuyết tật… dẫn đến không thể chống cự được; người bị hại bị say rượu, bia, thuốc ngủ, thuốc gây mê, thuốc kích thích, bị bệnh tâm thần hoặc bị bệnh khác… dẫn đến hạn chế hoặc mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi.
– Thủ đoạn khác bao gồm các thủ đoạn như đầu độc nạn nhân; cho nạn nhân uống thuốc ngủ, thuốc gây mê, uống rượu, bia hoặc các chất kích thích mạnh khác làm nạn nhân lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành; hứa hẹn cho tốt nghiệp, cho đi học, đi thi đấu, đi biểu diễn ở nước ngoài để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác.
– Trái với ý muốn của nạn nhân là người bị hại không đồng ý, phó mặc hoặc không có khả năng biểu lộ ý chí của mình đối với hành vi quan hệ tình dục cố ý của người phạm tội.
* Mặt chủ quan: Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi được thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp.
- Khung hình phạt tội hiếp dâm
Theo quy định tại Điều 142 BLHS năm 2015 thì có 04 khung hình phạt như sau:
– Khung cơ bản: Phạt tù từ 07năm đến 15 năm
– Khung hai: Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm khi phạm tội thuộc các trường hợp sau đây: Có tính chất loạn luân; Làm nạn nhân có thai; Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%; Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh; Phạm tội 02 lần trở lên; Đối với 02 người trở lên; Tái phạm nguy hiểm.
– Khung ba: Phạt tù từ 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình khi phạm tội thuộc các trường hợp sau đây: Có tổ chức; Nhiều người hiếp một người; Đối với người dưới 10 tuổi; Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội; Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.
Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Trên đây là phần tư vấn của Công ty Luật Kỷ Nguyễn và Cộng sự. Trường hợp trong bản tư vấn có điều gì gây nhầm lẫn, chưa rõ ràng hoặc thông tin nêu trong bản tư vấn khiến quý khách chưa hiểu hết vấn đề, rất mong nhận được phản ánh của quý khách. Chúng tôi sẵn sàng giải đáp.
Trân trọng./.
Tác giả: Lê Bá Trường- Chuyên viên pháp lý công ty Luật Kỷ Nguyễn và cộng sự
Địa chỉ: 66 Lê Viết Lượng, phường Xuân Phú, quận Thuận Hóa, thành phố Huế- htline 0888.584.575
“Tháo gỡ mọi nút thắt pháp lý của bạn”
